Op 18 april vond de Leiderschapsconferentie plaats op de Maasvlakte in Rotterdam met als thema ‘Baanbrekend Besturen met Nanette van Schelven’.
“Ik heb er niet bewust voor gekozen, maar ik ben er wel bewust gebleven,” zo sprak Nanette van Schelven over haar loopbaan bij de overheid. Omgeven door trainingsvoertuigen in een fel verlichte hangar op het winderige puntje van de Rotterdamse Maasvlakte, luisterden de rond de 60 deelnemers van de Leiderschapsconferentie 2024 aandachtig naar Nanette’s openingsinterview met de VOM projectmanager Manon van de Woestijne.
Nanette, Overheidsmanager van het Jaar 2022, besprak onder meer haar twee hoofdwaardes als DG van de Douane Rotterdam: moed en compassie. “Ik spring in het diepe en denk dat ik kan zwemmen,” deelde ze met de aanwezigen. Naast moed moet ook compassie je houding drijven, zeker als leidinggevende. Het “snappen hoe een ander kan denken” ontbreekt nog weleens op de ambtelijke werkvloer en is daarom des te belangrijker.
Tegelijkertijd maakt de DG zich zorgen over de druk waaronder ambtenaren momenteel verkeren. De generatie van nu verwacht andere dingen van leiders dan vroeger en een uitnodiging voor tegenspraak betekent niet altijd ook een waardering voor tegenspraak. Hoe kan er dan baanbrekend worden bestuurd? Nanette: “Mijn taak als DG is om goed te prioriteren. Iedereen wil meer van [de douane] dan dat wij aankunnen. Onze taak als leidinggevenden is om terug te duwen en te zeggen ‘Dit kan wel en dit kan niet’—en daarin niet verrassen.” En dit alles, natuurlijk, met moed en compassie als leidraad.
Na de opening was het tijd voor de deelsessies. De deelnemers werden gedurende twee rondes verdeeld over drie verschillende sessies: Ben jij wie je bent?, Jong Leiderschap en een Kennismaking met de douane.
Workshop: Ben jij wie je bent? (Ulas Yetis & Kelly Raynor)
De workshop ‘Ben jij wie je bent?’ werd gegeven door Ulas Yetis en Kelly Raynor van de Douane Nederland. Nadat de aanwezigen waren verdeeld in kleine groepjes, kregen zij de opdracht om drie vragen voor zichzelf te beantwoorden: Welke onderdelen van jouw identiteit—denk aan gender, leeftijd, sociaaleconomische status, opleidingsniveau, seksualiteit, etc.—zijn belangrijk voor jou? Welke onderdelen zijn belangrijk in jouw werk? En, hoe beïnvloedt jouw identiteit je werk: schuurt het soms of draagt het bij aan de werkcultuur? Hierna volgde een erg diepgaande bespreking van iedereens antwoorden binnen de kleine groepjes. Geroezemoes en gelach weerklonken door het kleine zaaltje. In de nabespreking werd al snel duidelijk dat het eigenlijk heel fijn was om elkaar op zo’n directe manier te leren kennen. Eén deelnemer stelde bijvoorbeeld dat aannames maken over iemand heel normaal is. Zo gebruikte ze het voorbeeld van het plaatje dat ze van tevoren had geschetst over de witte, mannelijke douanier tegenover haar. Na hun gesprek over identiteit bleken ze toch best veel gemeen te hebben qua levenservaringen. De conclusie van de workshop: het is gebruikelijk om een label te plakken op mensen die je niet kent, maar wees baanbrekend en leer over de belevingswereld van een ander door hier actief voor open te staan.
Workshop: Jong Leiderschap (Mitchell Hendriks & Demi van Leeuwen)
De workshop ‘Jong Leiderschap’ werd gegeven door Mitchell Hendriks van FUTUR en Demi van Leeuwen van de DJI (Dienst Justitiële Inrichting). Na een korte voorstelronde met de gasten werd de inhoud van de workshop in drie vragen samengevat: Wat is leiderschap vanuit jezelf? Wat ervaar je binnen jouw eigen organisatie? En wat mis je bij de leidinggevende die jou aanstuurt? Deze drie vragen werden vervolgens in twee kleine groepjes, onder leiding van Mitchell en Demi, met de aanwezigen besproken. Al gauw kwamen de gesprekken op gang waarin een aantal thema’s vaker de revue passeerden. Zo werd bijvoorbeeld genoemd dat de scheiding tussen werk en privé tegenwoordig minder scherp is afgebakend, wat betekent dat de leiders van de toekomst hun werknemers de ruimte moeten geven om zichzelf te kunnen zijn op de werkvloer. Ook werd er gesproken over de verschillen in werkcultuur tussen oudere en jongere generaties, dat bleek voor veel aanwezigen soms nog lastig. De oplossing zit in dit geval waarschijnlijk toch in de communicatie en het respect hebben voor elkaar. Er is geen goed of fout, iedereen werkt immers op zijn of haar eigen manier.
Workshop: kennismaking met de Douane (Roxanne Udink)
De laatste workshop bestond uit een rondleiding bij de Douane locatie op de Maasvlakte. Tijdens deze rondleiding werd er het een en ander uitgelegd over de verschillende opleidingen die er zijn bij de Douane, er staat op dit terrein immers een groot trainingscentrum. Er werd bijvoorbeeld verteld hoe mensen hier getraind worden om mensen in het havengebied staande te houden voor een controle. Er volgde ook een uitgebreide uitleg over de werkzaamheden van de Douane in het algemeen, maar vooral ook in het omliggende havengebied. Zo vertelde Roxanne dat de Douane, die natuurlijk veel wordt geassocieerd met de bestrijding van drugshandel, zich ook veel bezighoudt als fiscale dienst door het innen van accijnzen. Op deze manier is de Douane verantwoordelijk voor het innen van miljarden euro’s voor de Nederlandse staat. Tijdens de rondleiding was ook een scanner van binnen te zien, die op vele andere locaties in het havengebied ook staat. Zo is alles bij de Douane gericht op efficiëntie, logistiek, en het snel kunnen handelen op basis van data en informatie. Als laatste werd ook duidelijk dat de douaniers een hechte familie vormen, die, ondanks hun intensieve takenpakket, hart voor elkaar en hun werk blijven houden.
Afronding
Ter afsluiting van de leiderschapsconferentie kwamen we weer bijeen om de ervaringen en gesprekken uit de workshops met elkaar te delen. Uit dat gesprek volgde een aantal ideeën die men mee naar huis nam, zoals:
- Werk vanuit de bedoeling, wees een leider door zelf initiatief te tonen (voorbeeld Danielle Arts, jonge ambtenaar van het jaar 2024).
- Toon empathie voor elkaar, zeker als het gaat om samenwerken met mensen van een andere generatie. Labels plakken is normaal, maar ben je ervan bewust dat dit vaak niet de hele realiteit weerspiegelt.
- Wees jezelf op je werk en reflecteer op je eigen ontwikkeling.
- Neem als leider verantwoordelijkheid, voor de oplossing maar ook voor het probleem. Niets is zo demotiverend als een leider die geen verantwoordelijkheid neemt. Echter, een leider die dat wel doet, inspireert zijn of haar werknemers om ook leiding te geven.
De intensieve, leerzame en bovenal motiverende dag werd afgesloten met een gezellige netwerkborrel.