Op 11 mei vond de Leiderschapsconferentie plaats in Den Haag met als thema ‘Veerkracht en Vertrouwen met Cor Burgmeyer’. Cor opende de dag door kort te vertellen over dienstverlening en vertrouwen en hoe dat hem bezig houdt. Het typische beeld van ambtenaren en de gesprekken die op verjaardagsfeestje vaak ontstaan, werden benoemd als indicator van het vertrouwen in ambtenaren. Het vertrouwen in de overheid is dit jaar weer meer gedaald dan in de afgelopen jaren. Volgens Cor moeten we daarom hard werken om veerkracht en vertrouwen terug te krijgen en hij was enthousiast om erover in gesprek te gaan met vooral de vele jonge ambtenaren die aanwezig waren.
Daarna was het tijd voor de workshops. De deelnemers werden gedurende twee rondes verdeeld over drie verschillende workshops: Vertrouwen tussen Burger en Overheid, Samenspel tussen Politiek en Ambtenarij en Werken vanuit Vertrouwen.
Workshop Vertrouwen tussen Burger en Overheid (Cor Burgmeyer & Hanane el Hadouchi)
Cor en Hanane openden de workshop met de vraag ‘Waar denk je aan bij het woord ‘vertrouwen’?’ Uit de zaal klonken verschillende antwoorden waaronder ‘respect’, ‘gelijkwaardigheid’ en toe kunnen geven wanneer je iets fout hebt gedaan als overheid. Cor benoemde dat hij vertrouwen ziet als een werkwoord, omdat je er constant aan moet werken. Vertrouwen komt te voet en gaat te paard. Vertrouwen herstellen is dan ook niet makkelijk. Na de inleiding over de betekenis van vertrouwen barstte een vriendelijke maar stevige discussie los over de angstcultuur en wantrouwen tussen de ambtenarij en de politiek. ‘Hoe kan de burger de overheid vertrouwen wanneer er binnen de overheid zelf wantrouwen heerst?’ vroeg iemand zich hardop af. Hoe kunnen we ons over het wantrouwen heen zetten wanneer er geen ruimte is om fouten toe te geven en sorry te zeggen? De media speelt hier wellicht een rol in, want met naam genoemd worden in de krant als ambtenaar vergroot de terughoudendheid en de angstcultuur onder ambtenaren. Een ander merkte op dat burgers meer vertrouwen in ambtenaren hebben dan in de politiek. Hij noemde het vertrouwen in de politie en de rechtsstaat als voorbeeld.
Workshop Samenspel tussen Politiek en Ambtenarij (Abigail Norville)
Tijdens de workshop beantwoordde Abigail Norville vragen over haar werkzaamheden als SG en de relatie met de politiek. Ter inleiding vertelde Abigail over de fijne lijn tussen transparantie en het niet delen van informatie. Als voorbeeld gaf zij het onderzoek van Deloitte naar de mondkapjesdeal. Voor dit onderzoek werd haar gevraagd om informatie te delen met het consultancybureau waar veel persoonlijke informatie van haar medewerkers in stond. Het delen van deze informatie zou tegen de AVG wet zijn. Toen zij dit duidelijk wilde maken in een notitie aan de kamer, werd haar verweten dat dit politieke zelfmoord zou zijn. Uiteindelijk bleef de notitie een concept en werd de gevoelige informatie gedeeld met alle gevolgen van dien. Wel werd er een melding gemaakt over de overtreding van de AVG wet. Abigail vroeg haarzelf hardop af wat de meerwaarde is van zulke vergaande transparantie en wie dit ten goede komt? Al helemaal wanneer de pers het niet gebruikt voor degelijk onderzoek maar voor publicaties die veel weg hebben van de roddelpers. Er werden veel vragen gesteld over hoe Abigail onderwerpen zoals communicatie binnen haar ministerie en met de politiek aanpakt. Hoewel zij zelf rechtdoorzee is en vaak zegt waar het op staat, merkt ze dat ambtenaren bang zijn om moeilijke onderwerpen te bespreken, zowel met de politiek als binnen de eigen organisatie. Er heerst daarom een angstcultuur. Een van Abigails tips om hiervan los te breken is het gebruik van humor. Wil je een moeilijk onderwerp aansnijden? Lijd je vraag in met ‘ik wil graag een loopbaan verkortende opmerking maken’. Dergelijke humor werkt altijd om het gesprek luchtig te houden. Op de vraag hoe zij zelf het openstaan voor tegenspraak organiseert gaf ze een realistisch antwoord. ‘Het is een wankel evenwicht en er zijn altijd blinde vlekken.’ Ondanks dat probeert zij altijd haarzelf de vraag te stellen of er nog andere perspectieven zijn. Daarnaast gaf zij de ambtenaren in de zaal die openlijk tegenspraak bieden het advies dat ze zich er ook bij neer moeten kunnen leggen wanneer ze ongelijk krijgen. Tegenspraak bieden is goed en nodig, maar dat betekent niet altijd dat je je zin krijgt.
Workshop Werken vanuit Vertrouwen (Mariëlle Bohté & Rudmer de Vries)
De workshop ‘Werken vanuit Vertrouwen’ werd gegeven door Marielle Bohté en Rudmer de Vries. Na een voorstelronde gaf Rudmer een casus waarbij het mis ging met vertrouwen. Het is belangrijk om je af te vragen hoe je jezelf kunt verbeteren. Dit doe je door werk te doen dat goed is, waar je het goed doet en waar je jezelf ook goed voelt. Een belangrijk punt is ook dat je kan leren in hooglanden, maar dat je uiteindelijk ook het moeras in moet gaan en dat daar de echte lessen liggen. Verder werd er aangegeven dat er een open organisatiestructuur nodig is om signalen uit de maatschappij door te geven. Tijdens de workshop werden in tweetallen kritische situaties voor een publiek leidinggevende op het principe van werken vanuit vertrouwen besproken. De conclusie van de workshop was dat vertrouwen lastig te herstellen is. Het probleem is vaak dat verschillende lagen niet met elkaar communiceren en veel mensen zich alleen voelen. Het is dus belangrijk om elkaar te ondersteunen, ervaringen te delen en van elkaars situaties te leren.
Afronding
Ter afsluiting van de leiderschapsconferentie kwamen we weer bijeen om de ervaringen en gesprekken uit de workshops met elkaar te delen. Uit dat gesprek volgde een aantal ideeën die men mee naar huis nam, zoals:
- Zoek elkaar op en vorm coalities met collega’s die ook aan het vertrouwen willen werken
- Durf grenzen te stellen in de uitvoering en nee te zeggen als iets niet uitgevoerd kan worden
- Blijf altijd de waarom vraag stellen
- Hard zijn op fouten creëert een angstcultuur, we moeten dus voorzichtig zijn in het afrekenen
- Durf anders te denken
- Houd je principes en waarden in het oog
- Creëer draagvlak en neem de ander mee in het proces
- Werk aan je eigen persoonlijke ontwikkeling
- Deel de gesprekken van vandaag in je eigen organisatie en team
- Werken aan vertrouwen binnen de overheid zal ook helpen met het opbouwen van vertrouwen in de overheid
Nadat iedereen de mogelijkheid kreeg om ervaringen te delen werd de dag afgesloten met een gezellige borrel.
