Op 16 april was het weer tijd voor een Reuring!Café, ditmaal de 119e editie. Dit café werd georganiseerd in samenwerking met het Europese Parlement en de Europese Commissie, met als thema “Het belang van Europa, het belang van EP-verkiezingen”. De avond werd afgetrapt door de huisband Wizards of AZ. En zoals gebruikelijk was Mark Frequin de debatleider van de avond.
Op deze pagina kunt u de uitzending terugkijken en de samenvatting lezen
Klasja van de Ridder, vertegenwoordiger van de Europese Commissie in Nederland, introduceerde het thema van de avond namelijk ‘Europa’. Dit deed ze door drie grensoverschrijdende vraagstukken te benoemen: klimaat, internationale veiligheid en immigratiebeleid. Europa is volgens Klasja belangrijk, precies omdat deze onderwerpen niet individueel getackeld kunnen worden. Daarom is het belangrijk dat er op 6 juni zo veel mogelijk mensen in Nederland gaan stemmen voor de Europese Parlementsverkiezingen. “Ik ga vandaag met een goed gevoel naar huis als ik iemand heb overtuigd om te gaan stemmen, ook hoop ik dat mensen iets leren van ons gevarieerde en deskundig panel”.
De eerste gast van de avond was Bert van Slooten (Hoofdredacteur Brusselse Nieuwe). Volgens Bert onderschatten mensen in Europa structureel hoeveel wetgeving er via de Europese Unie geregeld wordt. Zijn missie is om mensen op de hoogte te stellen van de activiteiten in Brussel. “Als mensen beter weten wat er op hen afkomt vanuit Brussel, zijn ze ook beter in staat om een volledige stem uit te brengen”. Naast zijn werk als hoofdredacteur schrijft Bert ook boeken over de Europese Unie, zoals bijvoorbeeld ‘Het Brusselse moeras: Achter de schermen van de macht in Europa’.
De tweede gast van de avond was Mendeltje van Keulen (Onderzoeker en Lector aan de Haagse Hogeschool). Bij haar onderzoek houdt Mendeltje zich vooral bezig met ‘the changing role of Europe’. Hiermee adviseert ze zowel beleid als uitvoeringsorganisaties over de Europese wet- en regelgeving. Ze maakt zich zorgen over het feitelijk kennistekort onder de stemgerechtigde bevolking. “Als experiment vraag ik weleens aan mensen of ze een Nederlandse europarlementariër kunnen noemen, vaak blijft het dan muisstil”. En toch zitten die mensen op hun post om onze collectieve belangen te behartigen. Dat is voor mij écht een puzzel.
De derde gast van de avond was Winand Quaedvlieg (verantwoordelijk voor de algehele EU-lobby van VNO-NCW). Zijn functie is eigenlijk om de Europese wet en regelgeving op een dusdanige manier te beïnvloeden zodat het de belangen van het bedrijfsleven en daarmee dus ook de algemene economie behartigt.Tegelijkertijd probeert Winand in Nederland duidelijk te maken hoe ontzettend belangrijk Brussel eigenlijk is. Vaak hangt er een negatieve sfeer rond de business van lobbyen, maar volgens Winand is het wel degelijk belangrijk dat er zo veel mogelijk verschillende belangen worden behartigd. Volgens hem maakt lobbyen om die reden gewoon deel uit van de democratische Europese besluitvorming. Bovendien zitten er niet alleen lobbyisten in Brussel, maar ook ambtenaren, vakbonden, NGO’s enzovoorts. Deze partijen zijn het niet altijd eens met elkaar, maar er komt wel altijd een gewogen besluit tot stand.
De vierde gast van de avond was Sonja Hibbert (directeur bij het kenniscentrum Europa Decentraal). “Onze stichting wordt gefinancierd door het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en de drie koepelorganisaties: Interprovinciaal Overleg, Vereniging van Gemeenten, en de Unie van Waterschappen.” Kenniscentrum Europa Decentraal houdt zich voornamelijk bezig met het vereenvoudigen van de taal van al bestaande Europese wet- en regelgeving.
Nadat alle bankgasten geïntroduceerd waren, begon debatleider Mark Frequin het gesprek.
Wat is er eigenlijk veranderd in Europa ten opzichte van tien of twintig jaar geleden?
Mendeltje antwoordde dat de unie qua beleidsterreinen en impact echt een exponentiële groei heeft doorgemaakt. In de afgelopen jaren hebben we ook veel verschillende noodtoestanden gehad, waarin de unie ook een steeds grotere rol heeft gespeeld, vooral als het gaat om grensoverschrijdende problemen.
Bert gaf aan dat verandering in de Europese Unie vaak reactief is, dus als oplossing voor een probleem. Neem bijvoorbeeld de corona crisis, eigenlijk is de gezondheid van burgers een nationale verantwoordelijkheid. Maar toch in tijden van crisis wordt ervan de EU verwacht dat het als supranationale entiteit actie onderneemt.
Volgens Winand heb je inderdaad enerzijds de druk om tot een oplossing van een specifiek probleem te komen. Maar er zijn ook langdurige processen die constant spelen, zoals bijvoorbeeld de concurrentiepositie van de EU ten opzichte van China en de VS.
Sonja gaf aan dat het belangrijk is dat de informatievoorziening van de EU, Nederlands breed goed verspreid moet worden. Vaak weten mensen buiten de Brusselse bubbel gewoon simpelweg te weinig over het functioneren van de EU.
Hoe doet Nederland het in de Europese Unie?
Bert constateerde dat we sinds het vertrek van Engeland uit de EU, onszelf een meer actieve rol hebben aangeschreven. Wij zoeken nu zelf op een actieve manier toenadering met meer verschillende landen (Nederland heeft bijvoorbeeld recent een position-paper geschreven in samenwerking met Spanje). Verder vertelt Bert dat Nederland vrij veel invloed heeft in Brussel omdat wij een van de langstzittende premiers hadden. Bovendien, hebben wij ook een zeer capabele permanente vertegenwoordiging in Brussel.
Mendeltje merkte ook op dat Nederland het goed doet in de Europese Unie. Dat komt volgens haar vooral doordat wij als klein landje toch relatief veel kennis en expertise binnenbrengen. Soms schuurt het nationale belang nog wel met het internationale belang, zo hebben we bijvoorbeeld nationaal tegen de natuurherstel wet gestemd, terwijl wij hier eerder op Europees niveau eigenlijk wel mee hebben ingestemd. Zulke situaties, waarin het nationale systeem eigenlijk schuurt met het Europese, blijven ingewikkeld. De Europese Unie is nou eenmaal een uniek systeem en er is helaas geen handleiding.
Winand gaf aan dat Nederland sinds 2005 eigenlijk heeft gehandeld om Europa zo min mogelijk bevoegdheden te geven. De strategie daarmee was om zo veel mogelijk soevereiniteit te behouden. Dit is in de laatste jaren veranderd, omdat we zoveel te maken hebben gehad met grensoverstijgende vraagstukken. Nederland kijkt nu veel meer wat de mogelijkheden zijn in de EU. Bovendien, zijn we op bepaalde beleidsterreinen gewoon genoodzaakt om samen te werken. Denk hierbij bijvoorbeeld aan veiligheid of onze internationale handelspositie, waarin we toegang tot de Europese markt als onderhandelingsmiddel kunnen gebruiken.
Na de pauze, met muziek van de Wizards of AZ, was het tijd voor vragen uit het publiek.
Hoe verhoudt ons nationale politieke speelveld zich tot het Europese speelveld?
Bert antwoordde, dat er een aantal genootschappen zijn tussen de partijen. De Europese christendemocraten, zijn een samenstelling van de BBB, ChristenUnie, NSC en het CDA. Vervolgens zijn de Europese liberalen een samenwerking tussen D66 en de VVD. GroenLinks-PVDA splitst in tweeën op het internationaal toneel, namelijk enerzijds de Europese groene partij en anderzijds de Europese arbeiderspartij. De PVV sluit zich verder aan bij het rechtse blok dat zich voornamelijk hard maakt voor nationale soevereiniteit en identiteit. Volgens Bert staat er deze verkiezingen een hoop op het spel. Blijft Europa eigenlijk wel regeerbaar als er zulke grote verschillen tussen de partijen zitten?
Wat is de strategie van Europa voor de toekomst, ten opzichte van China en de VS?
Winand antwoordde dat elk blok eigenlijk een andere strategie hanteert. In Europa hebben wij zeer veel wetgeving om bepaalde transities te faciliteren (denk bijvoorbeeld aan duurzaamheid en digitalisering). Op dit gebied is Europa pionier, China en de VS kijken toe welke regels en wetgeving nuttig en effectief zijn en nemen dat over. Het ontwikkelen van zulk soort regelgeving gaat echter met vallen en opstaan, Europa is dus over het algemeen iets langzamer en voorzichtiger als het gaat om het toepassen van nieuwe innovaties. In China wordt alles door de staat georganiseerd en is de slagkracht om dingen te regelen zeer hoog. En in de VS worden er zo min mogelijk belastende regels voor bedrijven vastgesteld zodat zij vrij staan om te innoveren.
Tot slot hebben de host en bankgasten een kans tot een laatste woord.
Klasja van de Ridder concludeerde dat het hebben van een debat in aanloop naar de verkiezingen een goed idee is geweest. “Het zorgt ervoor dat meer mensen op een bewuste manier naar de stembus gaan”. Deze avond heeft ook meer duidelijkheid geschept over de verhouding van de nationale en Europese politiek.
Sonja benadrukte nog een keer de noodzaak om bubbels te doorbreken. Praat met mensen om je heen over de verkiezingen. Door vragen te stellen kom je toch vaak tot nieuwe inzichten.
Winand gaf nog een keer aan dat wat er in Europa speelt ongelofelijk belangrijk is en ook heel concreet. Tegelijkertijd is het ook beïnvloedbaar door te gaan stemmen.
Mendeltje eindigde door middel van een tip: “Gebruik een stemwijzer, er zijn namelijk zoveel dilemma’s om over na te denken en dit hulpmiddel helpt je toch om daar meer bij stil te staan”.
Bert sloot hier goed op aan omdat zijn organisatie aan een stemwijzer werkt, namelijk checkjestem.nl.
