De Vereniging voor OverheidsManagement (VOM) kondigt in samenwerking met het rijksbrede programma Grenzeloos Samenwerken/ Ambtelijk Vakmanschap de 115e editie van Reuring!Café aan:
Één overheid?! – De samenwerkende overheid?
De term Één overheid wordt steeds vaker genoemd. Vaak eerder als wens dan als werkelijkheid. Ambtenaren zouden meer als één overheid naar buiten moeten treden door het werk te organiseren vanuit de maatschappelijke opgave. Het gaat daarbij om het realiseren van samenwerking over organisaties heen en dwars door overheidslagen heen. Maar, wat betekent dat nu? Hoe komen ambtenaren van praten over het werken vanuit één overheidsgedachte naar het daadwerkelijk doen? Samenwerken wordt vaak gezien als het hopen dat andere overheidsorganisaties doen wat jouw organisatie graag wil. Want, wat gebeurt er in de praktijk als de opgave daadwerkelijk centraal staat? Wat gebeurt er als, op basis van meer gelijkwaardigheid, verschillende belangen op tafel komen? Op welke manier kunnen ambtenaren wel werken vanuit de één-overheidsgedachte. Hoe kunnen zij in de praktijk meer echte betekenis aan deze term geven?
Er valt nog veel te leren vanuit de praktijk over de termen Één Overheid en Grenzeloos Samenwerken. In dit Reuring!Café debatteren wij over wat het wenselijk maakt en wat er in de weg zit. Leren vanuit de praktijk waarbij bestaande casuïstiek centraal staat. Het liefst geen theorie, maar de praktijk. Werken vanuit één maatschappelijke opgave waarbij gemeente, provincie, waterschap en het Rijk betrokken zijn. Bijvoorbeeld het proces om te komen tot woningbouwprojecten. Hoe is hier het samenspel tussen gemeente, provincie, waterschap en Rijk verlopen? Welke lessen kunnen daaruit worden getrokken? Welke kennis en vaardigheden hebben ambtenaren nodig om dit soort opgaven tot een goed eind te brengen? Welke patronen hebben zij doorbroken en tegen welke dilemma’s liepen partners in dit proces aan? En bovenal; als je er met elkaar uit wilt komen, wat werkt dan om tot een succesvol resultaat te komen?
Reuring!Café richt zich op het informeel samenbrengen van ambtenaren, betrokken burgers, mensen uit het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties. Tijdens deze editie pakken we uit met een mooie entourage en een goede borrel. Ook ditmaal verzorgt de huisband van het Ministerie van Algemene Zaken, de ‘Wizards of AZ’, de muziek. Mark Frequin, voorzitter van de VOM, is onze debatleider. Ellen Viergever, programmaleider Grenzeloos samenwerken/ Ambtelijk vakmanschap bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken, is host van de avond.
De bankgasten van de avond zijn:
Peter Klompen (projectleider, Gemeente Alphen aan den Rijn)
Caspar van den Berg (hoogleraar Transities in de Publieke Sector aan de Universiteit Leiden en lid Eerste Kamer)
Op 31 oktober was het weer tijd voor de 114e editie van het Reuring!Café. Dit café was in samenwerking met de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) met als thema “Naar een deskundige(re) overheid die grote opgaven aankan”. De avond werd afgetrapt door het Ron Lezer jazztrio. Mark Frequin was de debatleider van de avond.
Op deze pagina kunt u de uitzending terugkijken en de samenvatting lezen.
Godfried Engbersen, lid van de WRR, was de host van de avond. Hij vertelt dat hij het onderwerp ‘deskundige overheid’ zelf bedacht heeft bij de WRR. Hij vindt het belangrijk dat de WRR zijn eigen agenda kan maken en zich niet laat voeden door vragen uit de Tweede Kamer. Het advies komt uit de schoot van de WRR, zij adviseren de regering. Hij vertelt ook dat hij de laatste tijd een omslag ziet waarbij de overheid een meer sturende rol inneemt dan de markt. De WRR is kritisch en opbouwend als het om de overheid gaat. Er is volgens Godfried een verschil tussen kennis, deskundigheid en vaardigheden.
Hij brengt namens de WRR een trias van deskundigheid naar voren. Een deskundige overheid moet vakkennis hebben, bijvoorbeeld over hoe stikstof eruit ziet of wat de problematiek in achterstandswijken is. Bepaalde vakkennis is de afgelopen jaren verloren gegaan. De tweede vorm van kennis is veldkennis: je moet de partijen kennen. De derde vorm van kennis is procesmanagement, bijvoorbeeld politieke sensitiviteit (“hoe kan je je minister uit het vuur houden”) of hoe er samengewerkt wordt tussen en binnen departementen.
De eerste gast van de avond was Gabrielle Haanen (gemeentesecretaris in Utrecht). Ze vertelt dat ze sinds vorige week niet meer werkzaam is in Utrecht, omdat ze met pensioen is. Ze wil zich echter nog wel inzetten voor de publieke zaak om dingen op te lossen. Ook zegt ze dat onafhankelijke denkers binnen de overheid belangrijk zijn. Je moet niet automatisch meepraten ten opzichte van de politieke wind die waait.
De tweede gast van de avond was Krista Kuipers (plaatsvervangend secretaris-generaal bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid). Ze heeft hiervoor 4,5 jaar bij Algemene Zaken (AZ) gewerkt. Een verschil tussen beide ministeries is dat het haar opviel datje bij AZ echt een eenpitter bent en alles zelf moet doen. Bij SZW heb je daarentegen een heel team om je heen lopen. Ze ziet dat de afgelopen jaren inhoudelijke kennis minder belangrijk geworden is. Ook vindt ze dat proceskennis moet dienen voor de samenleving en niet voor de regering of de overheid. Complexe problemen in de samenleving lossen we volgens Krista op door het vertrouwen van burgers in de overheid weer te herstellen.
De derde gast was Rik Braams (innovation officer in Mobiliteit bij het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en promovendus aan het Copernicus Institute van de Universiteit Utrecht). Hij is na vijf jaar bijna klaar en gaat nu promoveren. Hij doet onderzoek naar wat er veranderd zou moeten worden bij ministeries. Er is volgens hem een ander soort deskundigheid nodig. Hij benoemt ook een verschil tussen transitie en transformatie. ‘Transitie’ is een autonome kracht, terwijl ‘transformatie’ veel meer te maken heeft met het handelen van ambtenaren.
De vierde gast van deze avond was Janneke Oudenhoven (directeur/partner bij adviesbureau Hiemstra & De Vries). Ze werkt al 13 jaar bij hetzelfde bedrijf. Ze vertelt dat als je adviseert, je bereid bent om in de overheid te stappen. Kennis die ze heeft opgedaan tijdens haar werkzaamheden binnen de overheid, gebruikt ze bij het adviseren. Ze ziet veel diversiteit in de adviessector. Er zijn veel verschillen tussen adviesbureaus.
Nadat alle bankgasten geïntroduceerd waren, begon debatleider Mark Frequin het gesprek.
Gabrielle zegt dat Godfried een trend beschrijft. Er is een stroming die zegt dat een manager alles moet kunnen aansturen, dit is volgens Gabrielle echter een misverstand. Mensen blijven korter op dezelfde functie zitten, hierdoor wordt hun kennis niet optimaal benut. Iedereen zou dezelfde kansen moeten hebben als je op dezelfde functie solliciteert. Krista herkent de discussie over de ‘eisen die gesteld worden’ tijdens een sollicitatie. Ze zegt dat we als samenleving doen aan ‘wensdenken’, dit ideale beeld wordt echter niet altijd bereikt.
Rik zegt dat er tijdens een sollicitatieproces veelal wordt geselecteerd op politieke sensitiviteit. Maar dit zou niet altijd zo moeten zijn. Bij de gemeente Amsterdam bijvoorbeeld, wordt er geselecteerd op omgevingssensitiviteit. Zo creëer je een cultuur bij jongeren die meer gericht is op tegenspraak leveren. De ambtenarij kan volgens Rik ‘onzekerheid’ en ‘risico’ niet goed uit elkaar halen. Onzekerheid is objectief, maar door een wereldbeeld is door die onzekerheid een sticker te plakken met ‘risico’.
Janneke zegt dat het lastig is om dingen uit te voeren. De overheid wil wel samenwerken met partners, maar dat is vaak lastig. Bijvoorbeeld doordat besluitvorming of de planning & control cyclus van een overheidsorganisatie leidend is maar niet aansluit bij de realiteit van de partners. Krista vervolgt: er is veel deskundigheid nodig. Collega’s komen niet toe aan praten met burgers volgens haar. Rik zegt dat de afstand bij de gemeente een stuk minder is. Als je, bij wijze van spreken, uit je raam kijkt zie je wat je beleid doet. Hij vertelt verder dat transitiewetenschappers goede ideeën hebben over de overheid. Zij weten echter niet dat sommig beleid heel moeilijk is om uit te voeren voor ambtenaren.
Godfried ziet een accentverschil: vakkennis wordt minder relevant geacht, dit is volgens hem een slechte zaak. De WRR kijkt naar hoe iets institutioneel is vormgegeven. Er moet een basisstructuur zijn. Je hebt mensen nodig met goede kennis en mensen moeten kunnen tegenspreken. Zijn idee:denk in departementen net zoals op universiteiten. Op deze universiteiten kan je bijvoorbeeld kiezen voor een loopbaan waarin je onderzoek doet, maar ook een loopbaan waarin je onderwijs geeft. Janneke zegt dat het soms lastig is om kennis bij elkaar te brengen. Kennis is er vaak wel, maar wordt niet goed benut. Men zou vaker over domeinen heen moeten samenwerken, dit is alleen lastig.
Godfried spreekt over burgers die steeds kritischer zijn op de overheid. Dit is een realiteit waar de overheid mee te maken heeft. Je kan bijvoorbeeld nadenken over het verhogen van de kiesdrempel, dit is efficiënter omdat er minder wetsvoorstellen worden ingediend. Beleid is nou eenmaal vaak complex. Rik zegt dat als er verandering nodig is, dit vaak lastig blijkt te zijn. De overheid moet goed worden in het uitvoeren van transitie-taken.
Terug naar de deskundigheid. Gabrielle stelt dat deze deskundigheid veel aanwezig is. Als je iets water geeft, moet het kunnen bloeien. Je moet nadenken voordat je beleid gaat invoeren. De politiek heeft bijvoorbeeld een idee over het invoeren van gratis kinderopvang. Hier zijn echter helemaal niet genoeg mensen voor. Je moet dus ook beschikken over proceskennis: hoe werkt de uitvoering? Je moet volgens Gabrielle kijken naar de signalen van burgers en hiervan leren. Je moet beleid uitvoeren waardoor er betrokkenheid bestaat en je moet je afvragen ‘Wat kan je in een organisatie doen zodat mensen voelen dat ze iets doen waar ze trots op kunnen zijn?’.
Godfried stelt dat je de aanwezige kennis goed moet benutten. De instituties zijn vaak dom, de mensen die daar werken slim. Krista zegt dat ambtenaren niet van elkaar weten dat ze aan tafel zitten. Corona heeft niet geholpen bij de verbinding in organisaties. Mensen beperken zichzelf tot de kleine taak die ze uit moeten voeren. Je zou juist weer moeten werken aan verbinding binnen je organisatie.
Janneke heeft het over de adviessector. Die ligt op dit moment namelijk onder een vergrootglas. De overheid is extra afhankelijk van externen. Een kritischere houding bij opdrachtgevers leidt niet tot beter resultaat. Kritiek leidt niet tot een betere samenwerking en dus ook niet tot een beter resultaat. Gabrielle zegt dat bij het Rijk knopen gelijk doorgehakt moeten worden. Je vraagt dingen aan de politiek in de hoop dat er goed geadviseerd wordt. Rik zegt dat het belangrijk is dat er een stip is op de horizon waar je heen kan werken. Je moet kijken naar welke variabelen aanwezig zijn en welke innovaties kunnen zorgen voor een (duurzame) transitie. Als er een crisis zoals corona ontstaat, moet er iets liggen wat goed getest is.
Na de pauze, met muziek van het Ron Lezer jazztrio, was het tijd voor vragen uit het publiek.
Als je weet dat mensen korter op dezelfde functie blijven zitten, betekent dit dat je de aanwezige kennis sneller moet doorgeven?
Godfried zegt dat als het gaat om iets beslissends, dat er echt kennis nodig is. De relatie tussen beleidsvorming en beleidsvorming is belangrijk. Krista zegt dat langer op je plek zitten helpt. Je moet ook dingen weten van andere domeinen. Gabrielle zegt dat je ook moet kijken wie de ambtenaren zijn die langer blijven zitten. Beheersen zij de trias van deskundigheid die Godfried op het begin noemde goed? Hebben zij de motivatie en de drive? Willen zij dat iets goed komt? Janneke vult aan: mensen met inhoudelijke kennis zijn vaak niet de mensen die staan te popelen om een hoogdravend verhaal te vertellen aan een minister. Dit vindt ze jammer maar ze snapt ook dat mensen met vakkennis niet altijd plezier beleven aan het vertellen van hun verhaal.
Managers verplaatsen zich ook snel van plek binnen de overheid, ligt er een grote opgave bij managers om deze rol op te pakken?
Krista en Gabrielle zeggen dat ze het hier mee eens zijn. Gabrielle zegt dat op een gegeven moment managers maar voor twee jaar benoemd werden voor een bepaalde functie. Je moet langer aanblijven als manager om fouten te ervaren. Krista vult aan: de waarheid ligt in het midden, je moet ook niet 20 jaar blijven zitten op dezelfde functie. Janneke zegt dat je ook een eerlijk gesprek moet voeren. Hoe zit iemand op zijn plek? Hoe functioneert iemand? Hier wordt soms te weinig aandacht aan besteed.
Als mensen korter op dezelfde plek zitten, waarom benoemen we mensen niet eerder in een hoge functie? Als we geen carrièrestappen overslaan, betekent dit dan dat we altijd oude DG’s blijven houden?
Godfried antwoordt dat deskundigheid veel meer is dan roulatie. Je moet je afvragen hoe je kan tegenspreken. Als een overheid het beter doet, komen er dan meer klachten? Rik zegt gekscherend dat een goede ambtenaar transities tegenhoudt. Wetenschappers concluderen dat we nieuwe dingen nodig hebben en denken minder aan de processen en de procedures. Als dit er doorheen komt, heeft de bestuurskunde liggen slapen. Je moet systemen herkennen. Rik zegt dat het goed is om te denken hoe je destabiliseert en hoe je chaos creëert. Dit vraagt om een ander soort kennis. Je moet als ambtenaar niet alleen maar de politiek uit de wind houden maar ook zelf bezig zijn met transities.
Hoe kijken jullie aan tegen ervaringsdeskundigheid?
Dit kan helpen met het vertrouwen in de overheid te herstellen. Gabrielle zegt dat ervaringsdeskundigheid nodig is in de armoedebestrijding. Je moet als ambtenaar eerst een training doen om gesprekken te hebben met mensen die leven in armoede, het zou veel beter zijn om een ervaringsdeskundige op die plek neer te zetten. Krista maakt de kanttekening dat het ook zonde is om mensen vanuit de zorg of het onderwijs te verplaatsen naar zo’n functie aangezien er dan ook mensen verloren gaan in die sectoren.
Hoe komt het dat de politiek adviesraden heeft afgeschaft en meer aan de markt heeft overgelaten? Wilt de politiek geen deskundigheid?
Gabrielle zegt dat zij op gemeenteniveau juist merkt dat ze een hele goede onderzoeksafdeling heeft. Die afdeling zit dicht tegen de strategie aan en merkt geen weerzin.
Is er een wens voor technocratie? Hoe verhoudt dit zich ten opzichte van democratie?
Rik stelt dat als we nu niks doen, we de energietransitie niet gaan redden. Ambtenaren kijken naar beleid en zien dat het niet uitvoerbaar is. Ze laten weten dat ze het niet kunnen uitvoeren. Er is volgens Rik bij sommige onderwerpen urgentie. Het is bijna onmogelijk om sommige doelen te halen met behulp van democratische processen. Rik vervolgt: je zou meer statutaire bevoegdheden kunnen geven aan sommige ambtenaren. Met water lukt dit bijvoorbeeld wel. In Nederland zijn we met zijn allen namelijk bang voor water. Water is al eeuwen onze vijand. Mensen zien bij andere onderwerpen, zoals energietransitie minder de urgentie in. Sommige dingen zijn zo belangrijk dat ze verder gaan dan representatieve democratie.
Je kunt de stip op de horizon alleen bereiken als de top (dus de politiek) meewerkt. Moet er meer interactie komen met de politiek? Ze kunnen veel te makkelijk weglopen van problemen.
Gabrielle zegt dat dat klinkt als een herkenbaar patroon. Je zag dit bijvoorbeeld in de coronacrisis toen de regering steeds verwees naar het OMT en zelf niks wilde beslissen. De politiek zou dus verder moeten kijken dan hun neus lang is. Rik zegt dat bewindspersonen dapper moeten zijn en ministeries anders ingericht moeten worden.
Kleine gemeenten hebben vaak niet veel geld maar zijn genoodzaakt tot het inhuren van externe consultants. Hoe kan dit voorkomen worden?
Gabrielle zegt dat er het idee heerst dat er “een oplossing gevonden moet worden”. Daarom worden er externen ingehuurd. De bank is het erover eens dat je er regionaal voor moet zorgen dat grote gemeenten kleine gemeenten helpen bij bepaalde problemen. Janneke zegt dat kleine gemeenten heel kwetsbaar zijn. Ze leunen op sommige dossiers vaak maar op twee mensen. Het is dus heel begrijpelijk dat deze gemeenten niets anders kunnen dan het inhuren van externen.
Als afronding werd aan de host en aan de bankgasten gevraagd wat zij nog graag wilden zeggen.
Godfried zegt dat er veel aspecten zijn die te maken hebben met de deskundige overheid. Veel hiervan zijn vandaag gelukkig ter sprake gekomen. Denk aan de gemeente, de plek van ambtenaren en de externe inhuur.
Volgens Rik moet je per DG heel goed kijken naar wat een transitie vraagt.
Krista zegt uit te kijken naar het nieuwe WRR rapport.
Gabrielle zegt dat ieder van ons er iets aan moet doen om te veranderen.
Tot slot benoemt Janneke dat het in deskundigheid ook om soft skills gaat. Je moet deskundigheid kunnen bieden. Maar je moet ook kijken wat voor werkgeluk zorgt.
Het gehele Reuring!Café is hieronder terug te kijken:
‘EEN POSTHUMANE BESTUURSKUNDE: BESTUUR EN BELEID ALS MISSIE GEDRE- VEN KATALYSATOR VAN DE DUURZAAM- HEIDSOPGAVEN.
De Vereniging voor Bestuurskunde (VB) organiseert de jaarlijkse Van Slingelandtlezing op donderdag 16 november 2023 om 16.30 uur, in de Commissarissenzaal van het Nutshuis, Riviervismarkt 5 te Den Haag. Wij ontvangen u graag vanaf 16.00 uur.
De Van Slingelandtlezing wordt jaarlijks verzorgd door een prominent denker en/of practitioner op het terrein van het openbaar bestuur. Tamara Metze over haar lezing van dit jaar
“Klimaatverandering tegengaan staat hoog op de politieke en maatschappelijke agenda. De planetaire grenzen worden ruim overschreden en we voelen wat dat betekent: zomerstormen, hittegolven, watertekorten en overschotten. Naarstig zoeken wetenschap en samenleving naar socio-technologische innovaties: groene waterstof, ecodorpen, energie coöperaties, buurtbatterijen, genetische editing om de gewassen bestendiger te maken tegen het natuurgeweld. Zowel natuur als technologie zijn essentieel in een transitie naar een duurzame samenleving. Toch spelen zij altijd een bijrol, net als de volgende generaties, of de sociale gevolgen van klimaatverandering. In deze lezing onderzoek ik hoe een post humane bestuurskunde – waarin de relaties tussen mens, natuur en technologie centraal staan – op een praktische manier kan bijdragen aan duurzaamheidstransities.”
Tamara Metze is hoogleraar Bestuurskunde bij de Afdeling Multi Actor Systemen van de Faculteit Techniek, Bestuur en Management aan de TU Delft. Metze is getraind als politicoloog en in Science and Technology Studies aan de Universiteit van Amsterdam. Ze onderzoekt conflict en samenwerking in de governance van duurzaamheidsvraagstukken op gebied van energie en circulariteit. Zij besteedt daarbij aandacht aan de rol van grensobjecten, (visuele) framing, emoties, en kennis co-creatie. Metze is lid van de redactie van Beleid en Maatschappij, van het college van the International Public Policy Association. Zij is Principal Investigator bij het Amsterdam Institute for Advanced Metropolitan Solutions.
Derk Loorbach is directeur van DRIFT en hoogleraar sociaal-economische transities aan de faculteit Sociale Wetenschappen, Erasmus Universiteit Rotterdam. Derk is een van de grondleggers van de transitiemanagement-aanpak als een nieuwe manier van governance voor duurzame ontwikkeling. Hij heeft meer dan honderd publicaties in dit vakgebied op zijn naam staan en is als actie-onderzoeker betrokken bij vele transitie-processen in de bestuurs- en zakenwereld, het publieke domein en in de wetenschap. Derk geeft regelmatig keynotes in Europa en daarbuiten.
Deze lezing en discussie is gratis toegankelijk voor VB leden (leden krijgen voorrang bij aanmelding). Niet-leden betalen € 40,00, niet studentleden betalen € 16,00. U kunt zich aanmelden tot en met 10 november via info@bestuurskunde.nl
De Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO), de gemeente Leeuwarden en het Centraal Justitieel Incasso Bureau (CJIB) staan voor grote uitdagingen. Het takenpakket van DUO veranderde toen ze begin 2023 de opdracht kregen om in korte tijd de basisbeurs opnieuw in te voeren. De gemeente Leeuwarden vervult een belangrijke rol als hoofdstad van de provincie Friesland in een krimpende regio. Het CJIB kreeg er een nieuwe taak bij toen zij vanaf 2023 de informatievoorziening richting slachtoffers van een misdaad van het Openbaar Ministerie (OM) overnamen. Dit vraagt om flexibiliteit als organisatie, maar ook om anders denken.
Op vrijdag 6 oktober vond de Tour d’Overheid plaats. Met een tweetal bussen ging de Vereniging voor OverheidsManagement (VOM) in samenwerking met de Algemene Bestuursdienst (ABD) op één dag op werkbezoek bij de DUO, de gemeente Leeuwarden en het CJIB. De bussen vertrokken vroeg vanuit Den Haag en Utrecht gevuld met (voornamelijk) ambtenaren uit onder andere ministeries, uitvoeringsorganisaties en onderzoeksinstellingen.
Dienst Uitvoering Onderwijs
De eerste organisatie die werd bezocht, was DUO. Na een uitleg over de opzet en de schaal van de organisatie, deelde Janika Horváth (manager beleid en strategie) de innovatiestrategie van de organisatie. DUO heeft innovatie ingebed door middel van een duidelijke innovatie visie, een innovatie framework die medewerkers door het innovatieproces begeleid en een innovatie portfolio waar medewerkers kunnen zien waar collega’s mee bezig zijn.
DUO werkt samen met de klanten en haalt feedback op door middel van klantgericht ontwerpen met UX-design, gebruikersoverleggen in het onderwijsveld, een jongerenraad, conferenties voor en met klanten en leveranciers, en inburgeringscafés. De informatie die hier wordt opgehaald wordt ook deels verwerkt in de ‘Stand van DUO’. Hierin deelt de organisatie met de politiek wat ze doen, hoe hun klanten de dienstverlening ervaren en welke punten ze zien die een betere dienstverlening in de weg staan.
Het werkbezoek kwam tot een einde met een rondeiding door het gebouw dat DUO deelt met de Belastingdienst en een korte presentatie over hoe DUO in beperkte tijd de basisbeurs heeft heringevoerd. Dit proces vond wederom plaats met veel klantcontact. Zodat zoveel mogelijk studenten die recht hebben op de basisbeurs bewust zijn van de herinvoering en dat de manier van aanvragen goed bij deze doelgroep aansluit.
Gemeente Leeuwarden
De tweede organisatie was de gemeente Leeuwarden. Na een lekkere, vegetarische lunch, werd er eerst een kort beeld geschetst van de organisatie en hoe deze zich verhoudt tot de rest van de omgeving. Als groeiende gemeente in een krimpende omgeving, ziet de gemeente Leeuwarden een verantwoordelijkheid en een kans om samen te werken in de regio Noord-Friesland om kwetsbaarheid, vooral op het gebied van digitalisering, te beperken. Deze samenwerking is deels gerealiseerd door de creatie van een Shared Service Centrum. Met als uitgangspunten de 4 k’s; kwaliteit verhogen, kennis vergroten, kosten beperken en kwetsbaarheid verminderen. Door op deze manier samen te werken binnen de regio, en dus de schaal te vergroten, ontstaan er ook mogelijkheden om te innoveren. Het schadeafhandelingsproces is bijvoorbeeld deels geautomatiseerd, waardoor claims sneller afgehandeld kunnen worden en de burger dus sneller geholpen is. Deze samenwerking is niet altijd makkelijk, maar door handelen op basis van gelijkwaardigheid en intrinsieke factoren komt de regio ver.
Een ander project van de gemeente Leeuwarden, waar samenwerking essentieel was, was Bosk. Het project Bosk kleurde de binnenstad van Leeuwarden groen. Meer dan 1000 bomen ‘wandelden’ gedurende 100 dagen door de stad. Gedurende deze 100 dagen werden verschillende culturele evenementen georganiseerd in en rond het wandelende bos. Dit project was niet makkelijk te realiseren. Het heeft de binnenstad flink verstoord voor ondernemers en inwoners, maar ook voor de gemeente zelf was het een enorm project waar de gehele organisatie aan meewerkte. Opnieuw was voor de samenwerking de intrinsieke motivatie van groot belang, maar ook een bestuurder die er compleet achter stond. Bekijk hier de video om het project Bosk in werking te zien.
Centraal Justitieel Incasso Bureau
De laatste organisatie van de dag was het CJIB. Een organisatie die tegenwoordig veel meer doet dan alleen boetes innen en incasseren. Bij het CJIB staat de burger duidelijk centraal, wat duidelijk werd in de twee uitgelichte ontwikkelingen.
Een van de nieuwe ontwikkelingen is het vorderingenoverzicht Rijk, waar je met één druk op de knop inzicht krijgt in je eventuele schulden bij de gehele overheid. 60% van de Nederlanders is financieel ongezond of kwetsbaar en 614.000 huishoudens hebben problematische schulden, met gemiddeld 13 schuldeisers per huishouden. Mensen die de lastige eerste stap hebben gezet en contact opgenomen hebben met de schuldhulpverlening moeten een overzicht maken van alle schulden. Dit is vaak een ontmoedigende en zware taak voor mensen met schulden. Deze stap versimpelen kan dus een groot effect hebben. Het idee erachter is dat je als burger een overzicht krijgt van actuele betalingsverplichtingen aan overheidsorganisaties, zodat je je situatie kent en op basis hiervan de noodzakelijke acties kan ondernemen. In dit project werkt het CJIB samen met zeven andere overheidsinstanties. Met het oog op privacy, wordt de informatie die wordt verzameld door geen enkele derde partij verwerkt, maar alleen door de bronorganisatie en de burger zelf.
Een nieuwe taak van het CJIB is de informatievoorziening voor slachtoffers van misdaden. Deze taak werd tot voor kort uitgevoerd door het Openbaar Ministerie, maar wordt nu overgenomen door het CJIB, die altijd al de schadevergoeding aan slachtoffers uitkeerde. Het beleid hierrond is dat het informeren en raadplegen van slachtoffers is gericht op het voorkomen van rauwelijkse confrontatie tussen slachtoffers en daders. De visie op dienstverlening aan slachtoffers heeft vier leidende uitgangspunten: het is persoonsgericht; het slachtoffer kan altijd in persoonlijk contact treden met een kundige medewerker; er is geen verkeerde deur voor het slachtoffer; het slachtoffer heeft eigen regie.
De eindgebruikers, de klanten, de burgers. Welke term uw voorkeur ook heeft, zij staan duidelijk centraal bij de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO), de gemeente Leeuwarden en het Centraal Justitieel Incasso Bureau (CJIB). Dat werd duidelijk uit de werkbezoeken tijdens de Tour d’Overheid. De vraag die bij deze organisaties steeds opnieuw gesteld wordt: hoe kunnen wij als overheid ervoor zorgen dat we de publieke dienstverlening verbeteren?
Ontdek de boeiende wereld van samenwerking tussen overheidsinstanties in de podcast “Samenspel” van de VOM. In onze meest recente aflevering duiken we dieper in de samenwerking op het gebied van ruimtelijke ordening tussen de provincie Zuid-Holland en het ministerie van Binnenlandse Zaken, met Marcel van Bijnen ( provincie secretaris van Zuid-Holland), en Gido ten Dolle (MT-lid bij het ministerie). Ontdek hoe ze omgaan met uitdagingen in demissionaire periodes en prioriteiten, en hoe ze streven naar samenwerking om de toekomst van ruimtelijke ordening en leefomgeving in Nederland vorm te geven.
In onze tweede aflevering zitten Gerard Bakker (inspecteur-generaal van de NVWA) en Nanette van Schelven (directeur-generaal van de Douane) aan één tafel. Ondanks hun verschillende verantwoordelijkheden, zul je versteld staan van hoe vaak deze organisaties elkaar tegenkomen in hun dagelijkse werkzaamheden.
“Samenspel” belicht cruciale samenwerking tussen overheidsinstanties in een complexe tijd. Luister ook naar onze eerste aflevering over het samenspel tussen GGD-Nederland en de Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond met Yvonne van Duijnhoven (directeur GGD Rotterdam) en Arjen Littooij (directeur VRR)op je favoriete podcast-app of via de links in dit bericht. Ontdek hoe samenwerking de sleutel is tot effectiever bestuur in Nederland.
