Op 16 april was het weer tijd voor een Reuring!Café, ditmaal de 119e editie. Dit café werd georganiseerd in samenwerking met het Europese Parlement en de Europese Commissie, met als thema “Het belang van Europa, het belang van EP-verkiezingen”. De avond werd afgetrapt door de huisband Wizards of AZ. En zoals gebruikelijk was Mark Frequin de debatleider van de avond.

Op deze pagina kunt u de uitzending terugkijken en de samenvatting lezen

Klasja van de Ridder, vertegenwoordiger van de Europese Commissie in Nederland, introduceerde het thema van de avond namelijk ‘Europa’. Dit deed ze door drie grensoverschrijdende vraagstukken te benoemen: klimaat, internationale veiligheid en immigratiebeleid. Europa is volgens Klasja belangrijk, precies omdat deze onderwerpen niet individueel getackeld kunnen worden. Daarom is het belangrijk dat er op 6 juni zo veel mogelijk mensen in Nederland gaan stemmen voor de Europese Parlementsverkiezingen. “Ik ga vandaag met een goed gevoel naar huis als ik iemand heb overtuigd om te gaan stemmen, ook hoop ik dat mensen iets leren van ons gevarieerde en deskundig panel”.

De eerste gast van de avond was Bert van Slooten (Hoofdredacteur Brusselse Nieuwe). Volgens Bert onderschatten mensen in Europa structureel hoeveel wetgeving er via de Europese Unie geregeld wordt. Zijn missie is om mensen op de hoogte te stellen van de activiteiten in Brussel. “Als mensen beter weten wat er op hen afkomt vanuit Brussel, zijn ze ook beter in staat om een volledige stem uit te brengen”. Naast zijn werk als hoofdredacteur schrijft Bert ook boeken over de Europese Unie, zoals bijvoorbeeld ‘Het Brusselse moeras: Achter de schermen van de macht in Europa’. 

De tweede gast van de avond was Mendeltje van Keulen (Onderzoeker en Lector aan de Haagse Hogeschool). Bij haar onderzoek houdt Mendeltje zich vooral bezig met ‘the changing role of Europe’. Hiermee adviseert ze zowel beleid als uitvoeringsorganisaties over de Europese wet- en regelgeving. Ze maakt zich zorgen over het feitelijk kennistekort onder de stemgerechtigde bevolking. “Als experiment vraag ik weleens aan mensen of ze een Nederlandse europarlementariër kunnen noemen, vaak blijft het dan muisstil”. En toch zitten die mensen op hun post om onze collectieve belangen te behartigen. Dat is voor mij écht een puzzel. 

De derde gast van de avond was Winand Quaedvlieg (verantwoordelijk voor de algehele EU-lobby van VNO-NCW). Zijn functie is eigenlijk om de Europese wet en regelgeving op een dusdanige manier te beïnvloeden zodat het de belangen van het bedrijfsleven en daarmee dus ook de algemene economie behartigt.Tegelijkertijd probeert Winand in Nederland duidelijk te maken hoe ontzettend belangrijk Brussel eigenlijk is. Vaak hangt er een negatieve sfeer rond de business van lobbyen, maar volgens Winand is het wel degelijk belangrijk dat er zo veel mogelijk verschillende belangen worden behartigd. Volgens hem  maakt lobbyen om die reden gewoon deel uit van de democratische Europese besluitvorming. Bovendien zitten er niet alleen lobbyisten in Brussel, maar ook ambtenaren, vakbonden, NGO’s enzovoorts. Deze partijen zijn het niet altijd eens met elkaar, maar er komt wel altijd een gewogen besluit tot stand. 

De vierde gast van de avond was Sonja Hibbert (directeur bij het kenniscentrum Europa Decentraal). “Onze stichting wordt gefinancierd door het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en de drie koepelorganisaties: Interprovinciaal Overleg, Vereniging van Gemeenten, en de Unie van Waterschappen.” Kenniscentrum Europa Decentraal houdt zich voornamelijk bezig met het vereenvoudigen van de taal van al bestaande Europese wet- en regelgeving.  

Nadat alle bankgasten geïntroduceerd waren, begon debatleider Mark Frequin het gesprek.

Wat is er eigenlijk veranderd in Europa ten opzichte van tien of twintig jaar geleden?

Mendeltje antwoordde dat de unie qua beleidsterreinen en impact echt een exponentiële groei heeft doorgemaakt. In de afgelopen jaren hebben we ook veel verschillende noodtoestanden gehad, waarin de unie ook een steeds grotere rol heeft gespeeld, vooral als het gaat om grensoverschrijdende problemen.  

Bert gaf aan dat verandering in de Europese Unie vaak reactief is, dus als oplossing voor een probleem. Neem bijvoorbeeld de corona crisis, eigenlijk is de gezondheid van burgers een nationale verantwoordelijkheid. Maar toch in tijden van crisis wordt ervan de EU verwacht dat het als supranationale entiteit actie onderneemt.

Volgens Winand heb je inderdaad enerzijds de druk om tot een oplossing van een specifiek probleem te komen. Maar er zijn ook langdurige processen die constant spelen, zoals bijvoorbeeld de concurrentiepositie van de EU ten opzichte van China en de VS.

Sonja gaf aan dat het belangrijk is dat de informatievoorziening van de EU, Nederlands breed goed verspreid moet worden. Vaak weten mensen buiten de Brusselse bubbel gewoon simpelweg te weinig over het functioneren van de EU.

Hoe doet Nederland het in de Europese Unie?

Bert constateerde dat we sinds het vertrek van Engeland uit de EU, onszelf een meer actieve rol hebben aangeschreven. Wij zoeken nu zelf op een actieve manier toenadering met meer verschillende landen (Nederland heeft bijvoorbeeld recent een position-paper geschreven in samenwerking met Spanje). Verder vertelt Bert dat Nederland vrij veel invloed heeft in Brussel omdat wij een van de langstzittende premiers hadden. Bovendien, hebben wij ook een zeer capabele permanente vertegenwoordiging in Brussel.

Mendeltje merkte ook op dat Nederland het goed doet in de Europese Unie. Dat komt volgens haar vooral doordat wij als klein landje toch relatief veel kennis en expertise binnenbrengen. Soms schuurt het nationale belang nog wel met het internationale belang, zo hebben we bijvoorbeeld nationaal tegen de natuurherstel wet gestemd, terwijl wij hier eerder op Europees niveau eigenlijk wel mee hebben ingestemd. Zulke situaties, waarin het nationale systeem eigenlijk schuurt met het Europese, blijven ingewikkeld. De Europese Unie is nou eenmaal een uniek systeem en er is helaas geen handleiding. 

Winand gaf aan dat Nederland sinds 2005 eigenlijk heeft gehandeld om Europa zo min mogelijk bevoegdheden te geven. De strategie daarmee was om zo veel mogelijk soevereiniteit te behouden. Dit is in de laatste jaren veranderd, omdat we zoveel te maken hebben gehad met grensoverstijgende vraagstukken. Nederland kijkt nu veel meer wat de mogelijkheden zijn in de EU. Bovendien, zijn we op bepaalde beleidsterreinen gewoon genoodzaakt om samen te werken. Denk hierbij bijvoorbeeld aan veiligheid of onze internationale handelspositie, waarin we toegang tot de Europese markt als onderhandelingsmiddel kunnen gebruiken.

Na de pauze, met muziek van de Wizards of AZ, was het tijd voor vragen uit het publiek.

Hoe verhoudt ons nationale politieke speelveld zich tot het Europese speelveld?

Bert antwoordde, dat er een aantal genootschappen zijn tussen de partijen. De Europese christendemocraten, zijn een samenstelling van de BBB, ChristenUnie, NSC en het CDA. Vervolgens zijn de Europese liberalen een samenwerking tussen D66 en de VVD. GroenLinks-PVDA splitst in tweeën op het internationaal toneel, namelijk enerzijds de Europese groene partij en anderzijds de Europese arbeiderspartij. De PVV sluit zich verder aan bij het rechtse blok dat zich voornamelijk hard maakt voor nationale soevereiniteit en  identiteit. Volgens Bert staat er deze verkiezingen een hoop op het spel. Blijft Europa eigenlijk wel regeerbaar als er zulke grote verschillen tussen de partijen zitten?

Wat is de strategie van Europa voor de toekomst, ten opzichte van China en de VS?

Winand antwoordde dat elk blok eigenlijk een andere strategie hanteert. In Europa hebben wij zeer veel wetgeving om bepaalde transities te faciliteren (denk bijvoorbeeld aan duurzaamheid en digitalisering). Op dit gebied is Europa pionier, China en de VS kijken toe welke regels en wetgeving nuttig en effectief zijn en nemen dat over. Het ontwikkelen van zulk soort regelgeving gaat echter met vallen en opstaan, Europa is dus over het algemeen iets langzamer en voorzichtiger als het gaat om het toepassen van nieuwe innovaties. In China wordt alles door de staat georganiseerd en is de slagkracht om dingen te regelen zeer hoog. En in de VS worden er zo min mogelijk belastende regels voor bedrijven vastgesteld zodat zij vrij staan om te innoveren.

Tot slot hebben de host en bankgasten een kans tot een laatste woord.

Klasja van de Ridder concludeerde dat het hebben van een debat in aanloop naar de verkiezingen een goed idee is geweest. “Het zorgt ervoor dat meer mensen op een bewuste manier naar de stembus gaan”. Deze avond heeft ook meer duidelijkheid geschept over de verhouding van de nationale en Europese politiek.

Sonja benadrukte nog een keer de noodzaak om bubbels te doorbreken. Praat met mensen om je heen over de verkiezingen. Door vragen te stellen kom je toch vaak tot nieuwe inzichten.

Winand gaf nog een keer aan dat wat er in Europa speelt ongelofelijk belangrijk is en ook heel concreet. Tegelijkertijd is het ook beïnvloedbaar door te gaan stemmen. 

Mendeltje eindigde door middel van een tip: “Gebruik een stemwijzer, er zijn namelijk zoveel dilemma’s om over na te denken en dit hulpmiddel helpt je toch om daar meer bij stil te staan”.

Bert sloot hier goed op aan omdat zijn organisatie aan een stemwijzer werkt, namelijk checkjestem.nl.

Verslag Reuring!Café #118 | Een thuis in een land waar je niet mag bestaan? | 26 Maart

Op 26 maart was het weer tijd voor een Reuring!Café, ditmaal de 118e editie. Dit café werd georganiseerd in samenwerking met het Kansfonds met als thema “Een thuis in een land waar je niet mag bestaan?” De avond werd afgetrapt door de huisband Wizards of AZ. En zoals gebruikelijk was Mark Frequin de debatleider van de avond.

Op deze pagina kunt u de uitzending terugkijken en de samenvatting lezen

Anne Damen, programmaleider bij het kansfonds, was de host van de avond. Ze begon door het thema van de avond te introduceren, namelijk ‘mensen zonder papieren’. Andere termen zoals ‘illegalen’ of ‘ongedocumenteerden’ spreekt ze liever niet uit omdat hier meteen een waardeoordeel aan vast zit. “Het is juist belangrijk dat we met een positief mensbeeld naar deze mensen kijken, als we dan termen gebruiken die zo negatief geladen zijn, is dat niet handig.” Het is ook belangrijk om te benadrukken dat het om een hele diverse groep mensen gaat. Van jongeren die hier het lager en hoger onderwijs gevolgd hebben tot volwassenen die hier al jaren in de verpleging hebben gewerkt. 

Het stereotype dat het vaak gaat om oude mannen in het park met een blik bier is dus niet behulpzaam. Deze groep mensen zonder papieren blijven soms ook expres onder de radar omdat ze bang zijn voor de eventuele consequenties die hen boven het hoofd staan. Er zijn ook veel jongeren die zonder papieren zitten in Nederland, zogeheten ‘dreamers’, zij kunnen vaak tot hun 18e gewoon naar school, maar daarna wordt het ineens heel ingewikkeld om verder te gaan met hun leven en opleiding.

Op 26 maart waren er ook twee ‘dreamers’ aanwezig om hun ervaringen met ons te delen, namelijk Victoria en Jack. Zij hebben allebei onderwijs in Nederland gevolgd maar zitten nog steeds zonder documenten. Anne bedankt Victoria en Jack voor hun aanwezigheid en benadrukt nog even dat het lef kost om hierover te spreken. Het doel van de avond was om bewustwording voor de ‘dreamers’ te creëren.

De eerste gast van de avond was Frank van Gool (oprichter van arbeidsbemiddelaar Otto Workforce). Hij beschrijft zichzelf als iemand die veel in contact staat met mensen en daar ook veel plezier uit ervaart. Het bedrijf dat hij heeft opgericht houdt zich bezig met het werven van buitenlandse arbeidskrachten. Wij hebben bijvoorbeeld in Nederland een tekort aan mensen in de bouw en sociale zorg. Dit kan worden opgevuld met arbeidskrachten uit het buitenland, waar soms sprake is van een overschot aan werknemers in diezelfde sector. Volgens Frank is het noodzakelijk dat mensen zo snel mogelijk in het legale circuit terechtkomen.

De tweede gast van de avond was Dominique Nientker (director bij het goede doel Human Aid Now). Ze helpt voornamelijk arbeidsmigranten in Amsterdam die hun baan zijn kwijtgeraakt door Corona. Denk hierbij bijvoorbeeld aan werk in de verpleging of sociale zorg. Sinds 2021 voorziet zij met haar organisatie deze groep in voedsel en andere levensvoorzieningen. Er is dus een groep mensen in ons land die het werk doet dat andere Nederlanders niet willen doen. Deze groep mensen zonder papieren dragen door hun werk bij aan onze samenleving maar ze kunnen niet van dezelfde rechten gebruik kunnen maken. Denk aan zaken zoals vakantiedagen, sociale zekerheid etc. Dominique geeft ons mee dat we hier als samenleving goed over na moeten denken, zowel over het morele aspect maar ook vanuit een economisch oogpunt. “Wij hebben namelijk te maken met een krappe arbeidsmarkt, als deze mensen weg zouden vallen hebben we een probleem.”

De derde gast van de avond was Mieke Kox (assistant professor ‘Law, Society, and Crime’ bij de Erasmus Universiteit Rotterdam). Vanuit haar studie en recente publicatie benadrukt zij dat het vooral politieke keuzes zijn die we met zijn allen maken. Volgens haar hoeft het helemaal niet zo complex te zijn, mits we er samen voor kiezen om deze mensen te helpen. De wet en regelgeving is in Nederland nu zo geregeld dat het bewust heel moeilijk is voor iemand zonder papieren om hulp te krijgen. Kortom, het recht in Nederland veroorzaakt veel pijn bij mensen zonder papieren. Die sociale en menselijke dimensie moet  toekomstig meer aandacht krijgen. 

De vierde gast van de avond was Rutger Groot Wassink (wethouder gemeente Amsterdam). Hij geeft aan dat de concentratie van mensen zonder papieren in steden groter is. Hij onderstreept wél dat het belangrijk is dat we nationaal over dit probleem na moeten denken. Als we het op nationaal niveau op bepaalde hoofdlijnen eens zijn, kunnen we veel beter het lokale beleid daarop aanscherpen. In Amsterdam loopt er nu een pilot om ‘dreamers’ een kans te geven om aan een vervolgopleiding te starten. Verder beschouwt Amsterdam ongedocumenteerden als burgers, dit biedt al iets meer perspectief en laat in ieder geval zien dat er op bestuurlijk niveau over deze situatie wordt nagedacht. Maar het is nog niet genoeg.

Nadat alle bankgasten geïntroduceerd waren, begon debatleider Mark Frequin het gesprek.

Wat maakt deze situatie zo ‘onnodig’ complex?

Mieke antwoordt dat de politieke wil vanuit de overheid ontbreekt. Eigenlijk is er vanuit de wetenschap al veel bekend om mensen zonder papieren beter te helpen. Als het perspectief op migratie niet zo negatief zou zijn, zou er al veel meer politiek mogelijk zijn. Volgens Mieke is dit voor ambtenaren zelf soms ook lastig, omdat ze vanuit de politiek maar beperkte ruimte hebben om aan de slag te gaan. 

Rutger verwijst naar het feit dat de discretionaire bevoegdheid vroeger bij de politiek zelf lag. Dit was geen structurele oplossing, maar in schrijnende gevallen kon het toch helpen. Het nadelige hieraan was wel dat het alleen hulp kon bieden aan mensen die in de publiciteit konden komen.Tegenwoordig ligt deze toezegging bij de directeur van de IND. Volgens Rutger is er nooit een oplossing gekomen, omdat de politiek dit onderwerp vermijdt.

Dominique zei dat  het vooral door bepaalde mediaberichtgeving een complex issue geworden is. Deze belicht namelijk vooral de extreme voorbeelden van migratie, bijvoorbeeld de grote instroom van vluchtelingen in 2015. Terwijl deze instroom ook weer gezakt is, maar dat komt dan weer niet in het nieuws. Hierdoor wordt de illusie gewekt dat Nederland overspoeld wordt. Daarmee is de link al gauw gelegd met ‘ongedocumenteerden’ of mensen zonder papieren die al in Nederland verblijven. De retoriek luidt: “Er is niet genoeg plek en mensen zonder papieren moeten weg”.

Volgens Frank is er wel veel meer mogelijk met het talent en de ervaring van mensen zonder papieren, zeker in het kader van de krappe arbeidsmarkt van Nederland. Maar er gaat nog te veel mis, bijvoorbeeld de malafide huisbazen en de té grote hoeveelheid uitbuiting van werkgevers.

De Dreamers stellen zichzelf onder leiding van Mark voor

Victoria is 27 jaar en woont al 12 jaar in Nederland. Ze heeft een HBO rechten in versneld traject afgerond en op dit moment is ze werkzaam als vrijwilliger. Ze heeft nog steeds geen documenten. Haar droom is om net zoals haar leeftijdsgenoten gewoon verder te kunnen gaan met haar leven. 

Ze wil graag aan een masteropleiding beginnen, maar dat kan nog niet, omdat ze de juiste papieren mist. Aan het eind van haar HBO rechten heeft ze bij haar scriptie onderzocht of het wettelijk mogelijk is voor mensen zoals haar om toch te wonen en werken in Nederland. Dit zou net zoals in Duitsland mogelijk moeten zijn, maar het is nog maar de vraag of het ook politiek haalbaar is.

Jack is 23 jaar en woont al 14 jaar lang in Nederland. Hij heeft sinds een jaar een verblijfsvergunning bemachtigd om hier als internationale student naar school te mogen. Hij studeert op dit moment bouwkunde aan de hogeschool van Rotterdam.

Zelfs met zijn verblijfsvergunning zijn er voor Jack nog steeds veel obstakels. Zo is het voor hem niet mogelijk om zijn rijbewijs in Nederland te halen en krijgt hij ook de basis studiebeurs niet. Hierdoor moet Jack dus heel erg nauw letten op zijn financiën. Daarnaast moest Jack helemaal terug naar Mongolië om zijn verblijfsvergunning als internationale student aan te vragen (MVV aanvraag). Dit kost natuurlijk een hoop geld, geld dat Jack graag ergens anders aan had besteed.

Volg hier de Dreamers op Instagram: https://www.instagram.com/dreamersnl/

Na de pauze, met muziek van de Wizards of AZ, was het tijd voor vragen uit het publiek.

Wat kunnen wij als raadsleden concreet inbrengen om deze problematiek zichtbaarder te maken?

Rutger geeft aan dat het begint bij het geven van een gezicht en een verhaal bij de cijfers en feiten, om aandacht en medemenselijkheid te bevorderen. Concreet kun je in samenwerking met andere gemeenten kijken hoe je mensen zonder papieren een platform kunt bieden, om op deze manier begrip en belangstelling aan te moedigen. Maar uiteindelijk zal het thema ‘mensen zonder papieren’ toch landelijk aangepakt moeten worden.

In het verleden is er sprake geweest van een kinderpardon, kan er niet ook een pardon komen voor ongedocumenteerden?

Mieke antwoordt dat het ook hier weer gaat om politieke keuzes. Maar het probleem van een pardon is dat het niet in staat is om deze situatie structureel op te lossen. Eigenlijk biedt je daarmee aan de achterkant een oplossing terwijl er aan de voorkant nog steeds sprake is van dezelfde problematiek. Verder kan het ook leiden tot valse hoop bij mensen die hier al lang zijn. Er zijn namelijk geen vaste criteria voor een pardon, mensen zullen altijd hopen op een verblijfsvergunning, zonder dat hier een concreet pad voor is vastgesteld.

Tot slot hebben de host en bankgasten een kans tot een laatste woord.

Anne Damen concludeert positief te zijn over de avond, “Het spreken over dit probleem en het geven van een ‘gezicht’ aan deze mensen is al deel van de oplossing.” Maar tegelijkertijd geeft Anne aan,  dat we ook nog een lange weg te gaan hebben.

Dominique hoopt dat we vanavond het debat wat meer humaan hebben kunnen maken. Ze hoopt dat mensen afstappen van het abstracte idee van een migratiecrisis en toe gaan naar een idee van “het zijn mensen”.

Mieke benadrukt nog een keer dat het politieke keuzes zijn dat mensen zonder papieren weinig tot geen rechten hebben in Nederland. Tegelijkertijd ziet ze in de uitvoering wel de welwillendheid van ambtenaren om dit beter aan te pakken.

Rutger concludeert, “Op het moment dat deze mensen een gezicht en een verhaal krijgen, stelt de rijksdienst zich meer open voor oplossingen”.

Frank zegt  naar Jack en Victoria kijkende dat zij onder andere de toekomst van Nederland vormen. Hoe kunnen we zorgen dat deze mensen zo snel mogelijk gewoon legaal aan de slag kunnen? Daar heb ik heel veel voor over.

Tijdens het debat  kwam uit het publiek het voorstel om een petitie te starten tegen de huidige vorm van uitvoering  van de wetgeving rond de regeling machtiging tot voorlopig verblijf (MVV). Deze regeling zorgt ervoor dat mensen, die al jaren in Nederland wonen, in hun land van herkomst moeten terugkeren, om een verblijfsvergunning aan te vragen. Deze wetgeving heeft bijvoorbeeld ervoor gezorgd dat Jack helemaal terug moest naar Mongolië om daar zijn verblijfsdocument aan te vragen. Na afloop van het Reuring!Café heeft een groep initiatiefnemers verdere stappen gezet.